شنبه, ۱۶ تیر ۱۳۹۷، ۰۳:۵۶ ب.ظ
پیوند اقتصاد، اخلاق و اسلام از منظر کارشناسان
شماری از کارشناسان و استادان دانشگاه، فرسایش اخلاق در
جامعه را زمینه ساز بروز مسائل اقتصادی می دانند و راه پیشگیری و رفع این
مشکلات را اجرای سیاست های اصلاحی بنیادین بویژه «عدالت اجتماعی» معرفی می
کنند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، نشستی با عنوان «نسبت اسلام و
توسعه اقتصادی از منظر پنج متفکر اسلامی» در خانه اندیشمندان علوم انسانی
برگزار شد.
کارشناسان و استادان اقتصاد دانشگاه حاضر در این نشست، بر این نکته تاکید کردند با اعمال سیاست های نادرست اقتصادی، اعتماد عمومی و جمعی به عنوان بزرگ ترین سرمایه کشور به مخاطره افتاده و قربانی اصلی این سیاست ها می شود.
از نگاه این کارشناسان، «عدالت اجتماعی» درمان بسیاری از مسائل اقتصادی کشور بوده که در نگاه اندیشمندان و متفکران اسلامی نیز بر این امر تاکید شده است.
**راغفر: نابرابری های ناموجه، زایل کننده اخلاق و اعتماد مردم است
استاد دانشگاه الزهرا (س) در گروه اقتصاد در این نشست گفت: نابرابری های ناموجه زایل کننده اخلاق و سرمایه اجتماعی- یعنی اعتماد مردم به یکدیگر و حاکمان- محسوب می شود که برای رفع این حالت، باید نظام تصمیم گیری حافظ منافع مردم باشد تا اعتماد آنان قربانی تصمیم های نامطلوب نشود.
حسین راغفر تاکید کرد جامعه مبتنی بر بازار با اصل بازار فرق دارد و افزود: ساز و کار بازار تخصیص منابع است اما اگر بازار رنگ و بوی بی عدالتی بدهد یعنی بی اخلاق است.
به گفته وی، جامعه مبتنی بر بازار یعنی باید همه چیز را به عرضه و تقاضا سپرد؛ در حالی که سازوکار بازار، مبتنی بر اصل برابری است.
این اقتصاددان بر ضرورت رفع نابرابری ها در جامعه تاکید کرد و گفت: برخی جوامع، اسلامی تر از ما رفتار می کنند و علت آن حاکم بودن اصل برابری در این جوامع است.
راغفر همچنین به مقایسه اندیشه های اقتصادی متفکران اسلامی و غربی پرداخت و گفت: اندیشمندان اسلامی بیشتر به مسایل گروه های رقیب یعنی سرمایه داری و سوسیالیسم پرداخته اند و کمتر به واقعیت های اجتماعی توجه کرده اند؛ در حالی که غربی ها به طور عمده به مسائل جوامع خود توجه داشته اند.
راغفر گفت: یکی از تفاوت های جوامع غربی و اسلامی در اقتصاد و عدالت اجتماعی این است که اندیشمندان اسلامی بر رعایت اخلاق تاکید دارند؛ اگر چه مشابهت های زیادی نیز بین سوسیالیسم اخلاقی در غرب و نگاه اندیشمندان اسلامی وجود دارد.
«اگر افرادی مانند شهیدان بهشتی و مطهری امروز زنده بودند نوع نگاهشان نسبت به عدالت اجتماعی متحول می شد؛ زیرا این نگاه در پاسخ به نیازهای روز ما بود».
این اقتصاددان با نکوهش سلطه اندیشه بازار و واسپاری همه پدیده های اقتصادی به بازار گفت: سیاست های تعدیل ساختاری، نئولیبرالیسم فردگرایانه را در جامعه ترویج و آن را مبتنی بر بازار تعریف کرد و همه پدیده های انسانی را به عرضه و تقاضا سپرد.
**مومنی: عدول از اصول، بحران زاست
همچنین استاد دانشگاه علامه طباطبایی (ره) عدول از اصول را دلیل ابتلا به بحران عنوان کرد و گفت: برای خروج از بحران های روبرو، جامعه به 2 سطح از معرفت نیاز دارد؛ یکی بنیان های اندیشه ای شکل دهنده وضع موجود و دیگری بنیان های اندیشه ای شکل دهنده وضع مطلوب.
فرشاد مومنی به تشریح دیدگاه های شهید بهشتی در این ارتباط پرداخت و افزود: آن شهید تلاش برای بهبود کیفیت زندگی فردی و اجتماعی را بدیهی و تلاش برای اعتلای بخش اجتماعی را به عنوان یک تکلیف شرعی قرآنی به حساب می آورد و بر هویت جمعی پیدا کردن جامعه تاکید داشت.
رییس موسسه دین و اقتصاد با اشاره به دیدگاه شهید بهشتی مبتنی بر نظم اجتماعی غیر قائم به شخص و مشارکت محور گفت: شهید بهشتی در ارتباط با امکان موضعیت یافتن عملکرد قابل قبول اقتصادی بر این باور بود که باید به سمت نظم اجتماعی غیر قائم به شخص رفت که مهمترین کارکرد آن پیش بینی پذیر کردن امور و فراهم سازی امکان انباشت سرمایه های انسانی و فردی است.
**مطهری: قرار نبود بنیادها به کارتل های بزرگ اقتصادی تبدیل شود
نایب رییس دوم مجلس شورای اسلامی نیز با تقسیم ساختار اقتصاد کشور به بخش های دولتی، حاکمیتی و خصوصی گفت: بخش خصوصی ما ضعیف است و باید تقویت شود؛ در کل لازم است ساختار اقتصادی کشور تغییر یابد.
علی مطهری تصریح کرد: بنا نبود برخی نهادها و بنیادها به کارتل های بزرگ اقتصادی تبدیل شود.
وی با تقسیم بندی اقتصاد به برنامه ای و علمی و نظری گفت: اقتصاد برنامه ای می تواند به اقتصاد اسلامی و غیراسلامی تقسیم شود که متکی به دستورات و احکام اسلامی است و همانگونه که فیزیک اسلامی و غیر اسلامی نداریم اقتصاد علمی و نظری اسلامی و غیراسلامی نیز نداریم.
مطهری با اشاره به رهنمودهای شهید مطهری و استناد به آیات و احادیث گفت: جامعه اسلامی به گونه ای است که باید شرایط برای همه یکسان و مساوی باشد و پیشرفت فرد بر اساس استعداد بیشتر حق اوست.
وی ایجاد بی تعادلی جامعه را پیدایش طبقه محروم با عقده های روانی از یک سو و طبقه پرتوقع از سوی دیگر دانست و افزود: شاخصه دیگر از نظر اسلام این است که ثروت نباید به صورت زمین بایر درآید و لازم است همه طبقات جامعه محترم شمرده شوند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه پیوند مستقیم اقتصاد و اسلام از طریق اخلاق است، افزود: تا زمانی که حدود اسلام مشخص نشود حدود اینها نیز مشخص نمی شود و اقتصاد سالم بدون در نظر گرفته شدن اخلاق غیر قابل تامین است.
**صدر: توسعه اقتصادی بدون ارتقای اجتماعی صورت نمی گیرد
استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: هیچگاه توسعه اقتصادی بدون توسعه اجتماعی صورت نمی گیرد.
سیدکاظم صدر سرمایه های اجتماعی را نیازمند اعتماد دانست و افزود: تا زمانی که این اعتماد به وجود نیاید جامعه به توسعه اقتصادی دست نمی یابد.
برادرزاده امام موسی صدر در بخش دیگری از سخنان خود به برخی اندیشه های موسس مجلس اعلای شیعیان لبنان اشاره کرد و گفت: آنچه امام موسی صدر را به جامعه آن روز معرفی کرد سخنرانی های مبتنی بر جهان بینی وی درباره اسلام بود.
وی افزود: امام موسی صدر تنها شخصیت متفکر بزرگ اسلامی است که در جوانی در دانشگاه، اقتصاد را به صورت آکادمیک آموخت و مجله «مکتب اسلام» نوآوری مهم وی در حوزه های علمیه بود.
**یوسفی: عوام زدگی باعث کم توجهی به عدالت اجتماعی و فقر می شود
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و مدیر مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه مفید نیز به دیدگاه شهید بهشتی در توسعه اقتصادی اشاره کرد و گفت: از دیدگاه آن شهید، با تحقق انقلاب صنعتی به جای اینکه به مادر تحولات و نوع آنها توجه داشته باشیم به محصولات آن توجه کردیم.
محمدرضا یوسفی تصریح کرد: عوام زدگی باعث کم توجهی به عدالت اجتماعی و فقر می شود.
در این نشست دیدگاه های شهیدان محمدباقر صدر، مرتضی مطهری و سیدمحمد بهشتی، مرحوم موسوی اردبیلی و امام موسی صدر درباره اقتصاد و توسعه مبتنی بر اندیشه های اسلام بررسی شد.
کارشناسان و استادان اقتصاد دانشگاه حاضر در این نشست، بر این نکته تاکید کردند با اعمال سیاست های نادرست اقتصادی، اعتماد عمومی و جمعی به عنوان بزرگ ترین سرمایه کشور به مخاطره افتاده و قربانی اصلی این سیاست ها می شود.
از نگاه این کارشناسان، «عدالت اجتماعی» درمان بسیاری از مسائل اقتصادی کشور بوده که در نگاه اندیشمندان و متفکران اسلامی نیز بر این امر تاکید شده است.
**راغفر: نابرابری های ناموجه، زایل کننده اخلاق و اعتماد مردم است
استاد دانشگاه الزهرا (س) در گروه اقتصاد در این نشست گفت: نابرابری های ناموجه زایل کننده اخلاق و سرمایه اجتماعی- یعنی اعتماد مردم به یکدیگر و حاکمان- محسوب می شود که برای رفع این حالت، باید نظام تصمیم گیری حافظ منافع مردم باشد تا اعتماد آنان قربانی تصمیم های نامطلوب نشود.
حسین راغفر تاکید کرد جامعه مبتنی بر بازار با اصل بازار فرق دارد و افزود: ساز و کار بازار تخصیص منابع است اما اگر بازار رنگ و بوی بی عدالتی بدهد یعنی بی اخلاق است.
به گفته وی، جامعه مبتنی بر بازار یعنی باید همه چیز را به عرضه و تقاضا سپرد؛ در حالی که سازوکار بازار، مبتنی بر اصل برابری است.
این اقتصاددان بر ضرورت رفع نابرابری ها در جامعه تاکید کرد و گفت: برخی جوامع، اسلامی تر از ما رفتار می کنند و علت آن حاکم بودن اصل برابری در این جوامع است.
راغفر همچنین به مقایسه اندیشه های اقتصادی متفکران اسلامی و غربی پرداخت و گفت: اندیشمندان اسلامی بیشتر به مسایل گروه های رقیب یعنی سرمایه داری و سوسیالیسم پرداخته اند و کمتر به واقعیت های اجتماعی توجه کرده اند؛ در حالی که غربی ها به طور عمده به مسائل جوامع خود توجه داشته اند.
راغفر گفت: یکی از تفاوت های جوامع غربی و اسلامی در اقتصاد و عدالت اجتماعی این است که اندیشمندان اسلامی بر رعایت اخلاق تاکید دارند؛ اگر چه مشابهت های زیادی نیز بین سوسیالیسم اخلاقی در غرب و نگاه اندیشمندان اسلامی وجود دارد.
«اگر افرادی مانند شهیدان بهشتی و مطهری امروز زنده بودند نوع نگاهشان نسبت به عدالت اجتماعی متحول می شد؛ زیرا این نگاه در پاسخ به نیازهای روز ما بود».
این اقتصاددان با نکوهش سلطه اندیشه بازار و واسپاری همه پدیده های اقتصادی به بازار گفت: سیاست های تعدیل ساختاری، نئولیبرالیسم فردگرایانه را در جامعه ترویج و آن را مبتنی بر بازار تعریف کرد و همه پدیده های انسانی را به عرضه و تقاضا سپرد.
**مومنی: عدول از اصول، بحران زاست
همچنین استاد دانشگاه علامه طباطبایی (ره) عدول از اصول را دلیل ابتلا به بحران عنوان کرد و گفت: برای خروج از بحران های روبرو، جامعه به 2 سطح از معرفت نیاز دارد؛ یکی بنیان های اندیشه ای شکل دهنده وضع موجود و دیگری بنیان های اندیشه ای شکل دهنده وضع مطلوب.
فرشاد مومنی به تشریح دیدگاه های شهید بهشتی در این ارتباط پرداخت و افزود: آن شهید تلاش برای بهبود کیفیت زندگی فردی و اجتماعی را بدیهی و تلاش برای اعتلای بخش اجتماعی را به عنوان یک تکلیف شرعی قرآنی به حساب می آورد و بر هویت جمعی پیدا کردن جامعه تاکید داشت.
رییس موسسه دین و اقتصاد با اشاره به دیدگاه شهید بهشتی مبتنی بر نظم اجتماعی غیر قائم به شخص و مشارکت محور گفت: شهید بهشتی در ارتباط با امکان موضعیت یافتن عملکرد قابل قبول اقتصادی بر این باور بود که باید به سمت نظم اجتماعی غیر قائم به شخص رفت که مهمترین کارکرد آن پیش بینی پذیر کردن امور و فراهم سازی امکان انباشت سرمایه های انسانی و فردی است.
**مطهری: قرار نبود بنیادها به کارتل های بزرگ اقتصادی تبدیل شود
نایب رییس دوم مجلس شورای اسلامی نیز با تقسیم ساختار اقتصاد کشور به بخش های دولتی، حاکمیتی و خصوصی گفت: بخش خصوصی ما ضعیف است و باید تقویت شود؛ در کل لازم است ساختار اقتصادی کشور تغییر یابد.
علی مطهری تصریح کرد: بنا نبود برخی نهادها و بنیادها به کارتل های بزرگ اقتصادی تبدیل شود.
وی با تقسیم بندی اقتصاد به برنامه ای و علمی و نظری گفت: اقتصاد برنامه ای می تواند به اقتصاد اسلامی و غیراسلامی تقسیم شود که متکی به دستورات و احکام اسلامی است و همانگونه که فیزیک اسلامی و غیر اسلامی نداریم اقتصاد علمی و نظری اسلامی و غیراسلامی نیز نداریم.
مطهری با اشاره به رهنمودهای شهید مطهری و استناد به آیات و احادیث گفت: جامعه اسلامی به گونه ای است که باید شرایط برای همه یکسان و مساوی باشد و پیشرفت فرد بر اساس استعداد بیشتر حق اوست.
وی ایجاد بی تعادلی جامعه را پیدایش طبقه محروم با عقده های روانی از یک سو و طبقه پرتوقع از سوی دیگر دانست و افزود: شاخصه دیگر از نظر اسلام این است که ثروت نباید به صورت زمین بایر درآید و لازم است همه طبقات جامعه محترم شمرده شوند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه پیوند مستقیم اقتصاد و اسلام از طریق اخلاق است، افزود: تا زمانی که حدود اسلام مشخص نشود حدود اینها نیز مشخص نمی شود و اقتصاد سالم بدون در نظر گرفته شدن اخلاق غیر قابل تامین است.
**صدر: توسعه اقتصادی بدون ارتقای اجتماعی صورت نمی گیرد
استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: هیچگاه توسعه اقتصادی بدون توسعه اجتماعی صورت نمی گیرد.
سیدکاظم صدر سرمایه های اجتماعی را نیازمند اعتماد دانست و افزود: تا زمانی که این اعتماد به وجود نیاید جامعه به توسعه اقتصادی دست نمی یابد.
برادرزاده امام موسی صدر در بخش دیگری از سخنان خود به برخی اندیشه های موسس مجلس اعلای شیعیان لبنان اشاره کرد و گفت: آنچه امام موسی صدر را به جامعه آن روز معرفی کرد سخنرانی های مبتنی بر جهان بینی وی درباره اسلام بود.
وی افزود: امام موسی صدر تنها شخصیت متفکر بزرگ اسلامی است که در جوانی در دانشگاه، اقتصاد را به صورت آکادمیک آموخت و مجله «مکتب اسلام» نوآوری مهم وی در حوزه های علمیه بود.
**یوسفی: عوام زدگی باعث کم توجهی به عدالت اجتماعی و فقر می شود
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و مدیر مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه مفید نیز به دیدگاه شهید بهشتی در توسعه اقتصادی اشاره کرد و گفت: از دیدگاه آن شهید، با تحقق انقلاب صنعتی به جای اینکه به مادر تحولات و نوع آنها توجه داشته باشیم به محصولات آن توجه کردیم.
محمدرضا یوسفی تصریح کرد: عوام زدگی باعث کم توجهی به عدالت اجتماعی و فقر می شود.
در این نشست دیدگاه های شهیدان محمدباقر صدر، مرتضی مطهری و سیدمحمد بهشتی، مرحوم موسوی اردبیلی و امام موسی صدر درباره اقتصاد و توسعه مبتنی بر اندیشه های اسلام بررسی شد.
